به گزارش افرنگ خبر / طیف‌نگار بدون شکاف (NIRISS)، شکارچی سیارات فراخورشیدی و آشکارساز نور اولیه تلسکوپ فضایی نسل بعدی ناسا، شش ماه پس از پرتاب این تلسکوپ به فضا، آماده انجام فعالیت‌های علمی است.

تلسکوپ ۱۰ میلیارد دلاری ناسا در حال راه‌اندازی چهار ابزار پیشرفته خود و وضعیت‌های مختلف آن‌ها است که به وب امکان رصد کهکشان‌های دور و همچنین اجرام نزدیک‌تر در کهکشان راه شیری یا منظومه شمسی را می‌دهند.
اکنون یکی از این چهار ابزار آماده عملیات است و مقامات تلسکوپ وب آماده می‌شوند تا اولین تصاویر اصلی این رصدخانه مداری را در تاریخ ۱۲ ژوئیه (۲۱ تیر ماه ۱۴۰۱) منتشر کنند و فرهاد یوسف‌زاده، یکی از ستاره‌شناسان ایرانی دانشگاه نورث وسترن نیز قرار است رصد‌هایی توسط این تلسکوپ فضایی به انجام برساند.
"رنه دویون" (René Doyon)، محقق سیارات فراخورشیدی و کارشناس ابزار نجومی در دانشگاه مونترال،گفت: این دستگاه که تصویرگر مادون قرمز نزدیک و ابزار طیف‌نگار بدون شکاف (NIRISS) نام دارد، با مشارکت کانادا ساخته شده و به‌طور قابل‌توجهی بهتر از آنچه ما پیش‌بینی می‌کردیم عمل می‌کند.
"طیف‌نگار بدون شکاف" در کنار حسگر هدایت خوب کانادا (FGS) به فعالیت خواهد پرداخت، این دو ابزار به تلسکوپ امکان نشانه‌گیری اهداف را در اعماق فضا می‌دهند.
دویون، که محقق اصلی حسگر هدایت خوب نیز هست افزود؛ مشتاق دیدن علوم جدید است. باورم نمی‌شود که فقط چند روز با شروع عملیات علمی، و به‌ویژه فعالیت طیف‌نگار بدون شکاف فاصله داریم.
هر دوی این ابزار‌ها توسط شرکت "Honeywell" ساخته شده‌اند و آژانس فضایی کانادا بودجه آن را تامین کرده است. در نتیجه این مشارکت‌ها، محققان کانادایی سهم تضمین شده‌ای در دریافت یافته‌هایی از وب دارند، که استفاده از آن در طول ۲۰ سالی که برای این تلسکوپ پیش‌بینی‌شده، فضایی رقابتی خواهد داشت.
آخرین وضعیت طیف‌نگار بدون شکاف که آماده به کار شده است، "طیف‌سنجی بدون شکاف یک جرم واحد" نام دارد. این وضعیت به طیف‌نگار این امکان را می‌دهد که نور ورودی را از یک جسم واحد در فاصله دور، جدا کند و میزان نور را در طول موج‌های خاص اندازه‌گیری کند.
از آنجایی که عناصر مختلف دارای نشانه‌های نوری (طیف) متمایزی هستند، این وضعیت در طیف‌نگار بدون شکاف به محققان اجازه می‌دهد تا دریابند چه عناصری در ترکیبات یک سیاره فراخورشیدی وجود دارد. برای مثال وب ممکن است بتواند در سیارات غول‌پیکر، عناصر کمیاب اکسیژن یا سایر عناصر رایج در منظومه شمسی را پیدا کند.
چنین مشاهداتی با رصد یک سیاره در زمان عبور آن از بین ستاره میزبان و تلسکوپ انجام می‌شود. با مقایسه رصد‌های ستاره در حین گذر آن از جلوی ستاره و سایر زمان‌ها، دانشمندان می‌توانند تفاوت ترکیبات شیمیایی را در اتمسفر سیاره بررسی کنند.
از دیگر مواردی که تلسکوپ جیمز وب پس از آغاز فعالیت خود به آن خواهد پرداخت رصد سیاهچاله قلب کهکشان راه شیری است.
ستاره شناسان برای تصویربرداری از این سیاهچاله به تلسکوپی به اندازه زمین نیاز داشتند و اکنون آن‌ها از رصدخانه نسل بعدی ناسا در فضا کمک خواهند گرفت.
تلسکوپ فضایی جیمز وب، که با نام‌های JWST یا Webb نیز شناخته می‌شود، در دسامبر سال ۲۰۲۱ (دی ماه ۱۴۰۰) به فضا پرتاب شد و از جمله وظایف برنامه‌ریزی شده برای اولین سال کار این رصدخانه جدید، همکاری با تلسکوپ افق رویداد (EHT) است. افق رویداد مجموعه‌ای جهانی از رصدخانه هاست که اولین عکس از یک سیاهچاله را در آوریل سال ۲۰۱۹ منتشر کرد.
افق رویداد این شاهکار را در ماه مه بار دیگر تکرار کرد و اولین تصویر از سیاهچاله "کمان ای" (Sagittarius A) که ابرسیاهچاله مرکز کهکشان راه شیری است را منتشر کرد. این تصویر حلقه‌ای از نور طلایی را بر روی پس زمینه‌ای سیاه نشان می‌داد.
یکی از بی‌شمار دانشمندانی که منتظر دیدن این تصویر بود، فرهاد یوسف زاده، ستاره‌شناس دانشگاه نورث وسترن در ایلینوی است. او به طور ویژه در کار‌های تلسکوپ افق رویداد بر "کمان ای" مشارکت داشته است، زیرا اوایل امسال، زمان گرانبهایی برای مشاهده سیاهچاله کهکشان راه شیری توسط جیمزوب به او اعطا شد.
وی به اسپیس گفت: من فکر می‌کردم که به دلیل سوسو زدن "کمان ای" تصویر حاصل از آن کمی آشفته‌تر خواهد بود. این نتیجه برای اولین تصویر بسیار خوب به نظر می‌رسد.