به گزارش افرنگ خبر / در دولت سیزدهم اصلاح ساختار بودجه به صورت عملی در حال انجام است و بودجه ۱۴۰۱ به‌عنوان نخستین بودجه این دولت نشانه‌ای از عزم جدی در سروسامان دادن به نظام بودجه بندی کشور را نشان می‌دهد. به طور ساده مدیریت هزینه‌ها و افزایش درآمدهای پایدار دو رکن اصلی یا دو هدف مهم این اصلاح ساختاری است. در بخش هزینه‌ها دولت اقداماتی در دست اجرا دارد، اما مهم‌ترین موضوع در اینجا افزایش درآمدهای پایدار است که در این مورد تمرکز اصلی بر درآمدهای مالیاتی است.

 واقعیت این است که گشودن مسیر جدید و ایجاد تحول اقتصادی بدون سروسامان دادن به نظام مالیاتی ممکن نیست. از این رو اصلاح نظام مالیاتی، در کنار سایر اصلاحات اقتصادی پیش نیاز اصلاح ساختار بودجه است.

به عبارتی دیگر اگر به دنبال سروسامان دادن به بودجه کشور، کاهش وابستگی آن به نفت، جلوگیری از کسری و مواردی از این دست هستند، باید اصلاح نظام مالیاتی را جدی بگیرند.

اصلاح نظام مالیاتی هم به ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید اشاره دارد و هم به جلوگیری از فرار مالیاتی و حتی به معافیت‌های مالیاتی. ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید و اجرای آنها و مهم‌تر از همه رسیدن به درآمدهای جدید مالیاتی امری مشکل و زمان بر است. نه اینکه در این مورد برنامه‌ای وجود نداشته باشد، بلکه موضوع این است که تأکید و تمرکز بر فرار مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی در دسترس‌تر و وصول درآمدهای آن آسان‌تر است.

در این موارد دولت می‌تواند به سرعت دست به کار شده و خیلی زود نتایج لازم را به دست آورد. کافی است معافیت‌های مالیاتی غیرضروری حذف و  راه فرار مالیاتی سد شود.

فرار مالیاتی به‌طورقطع با عدالت اجتماعی که دولت سیزدهم به دنبال پیاده‌سازی آن است در تضاد شدید قرار دارد. از این رو جلوگیری از این معضل اقتصادی نه‌تنها درآمدهای دولت را به طرز قابل توجهی بالا می‌برد، بلکه عدالت مالیاتی و به دنبال آن عدالت اجتماعی را نیز محقق خواهد کرد.

برای اینکه جلوی فرار مالیاتی گرفته شود، قبل از هر چیز لازم است که کل اقتصاد بر بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات شفاف و قابل رویت و رصد شود. به همین دلیل برنامه هوشمندسازی اقتصادی و در ذیل آن هوشمندسازی نظام مالیات ستانی در جریان است و تکمیل آن می‌تواند بخش غیررسمی اقتصاد را به سطح آورده و جلو فرار مالیاتی و یا ناعدالتی در پرداخت مالیات برخی اصناف و مشاغل گوناگون را بگیرد.

علاوه بر اینکه در صنوف مختلف انواع فعالیت‌های اقتصادی تولیدی و غیرتولیدی به صورت غیررسمی و غیرشفاف انجام می‌شود و در برخی از اصناف که به صورت رسمی نیز فعالیت می‌کنند، تمایل به فرار مالیاتی یا اجتناب از پرداخت مالیات وجود دارد. در دو مورد پزشکان (شامل دندانپزشکان نیز می‌شود) و طلافروشان که به‌عنوان صنوفی پر درآمد شناخته شده‌اند، تمایل زیادی به پرداخت مالیات واقعی دیده نمی‌شود. از این رو دولت امیدوار است که با هوشمندسازی نظام مالیاتی بتواند مالیات واقعی این اصناف را مشخص و دریافت کند. خود آنها مالیاتشان را بسیار کمتر از حد واقعی برآورد می‌کنند. از این رو لازم است تا دولت با تغییرات بنیادی در نظام مالیاتی جلو این کار را بگیرد.

صنف طلا و جواهر چقدر مالیات می‌پردازد؟

برای مثال آمارهای سازمان امور مالیاتی از رقم مالیات ابرازی صنف طلا و جواهر نشان می‌دهد که سال گذشته تعداد ۶ هزار و ۳۵۸ واحد فعال در صنف صنف طلا و جواهر در کل کشور، رقمی بالغ بر ۴۰ میلیارد تومان مالیات ابرازی داشته‌اند.

این بدان معناست که به طور میانگین هر واحد صنفی در سال گذشته تنها ۶ میلیون تومان مالیات ابراز کرده است. هرچند مالیات تشخیصی سال گذشته در آمار اعلامی عنوان نشده، اما داده‌های دو سال قبل از آن تفاوت قابل توجه بین مالیات ابرازی این صنف و مالیات تشخیصی را نشان می‌دهد.

بر اساس اطلاعات موجود در جدول زیر در سال ۹۹ رقم مالیات ابرازی این صنف بالغ بر ۲۶ میلیارد تومان بوده است.

بر این اساس اظهارنامه‌های ابراز شده فعالان صنف طلافروشی کشور، مالیات ابرازی هر واحد طلافروشی در سال ۹۹ تنها ۳ میلیون تومان بوده است.

با این حال رقم تشخیصی سازمان امور مالیاتی از طلافروشان سراسر کشور در سال ۹۹ رقمی بالغ بر ۲۸۵ میلیارد تومان بوده که بیش از ۱۰ برابر رقمی ابرازی فعالان این صنف بوده، به طوری که رقم دریافتی سازمان مالیاتی از هر واحد صنفی به طور میانگین بالغ بر ۳۲ میلیون تومان بوده است.

این تفاوت بین مالیات ابرازی و تشخیصی در سال ۱۳۹۸ باز هم بیشتر از سال‌های بعد از آن است. در سال ۱۳۹۸ به طور میانگین برای هر مودی حدود ۲۴۵ هزار تومان مالیات ابراز شده است. این در حالی است که رقم مالیات تشخیصی بیش از ۳۶ میلیون تومان است.

هرچند سازمان امور مالیاتی توانسته که مالیاتی بیش از آنچه فعالان صنف طلا و جواهر برای خود در نظر گرفته بودند از آنها اخذ کند، اما بدون شک با شفاف شدن فعالیت‌های این صنف در بستر اقتصاد و مالیات هوشمند رقم مالیات پرداختی آنها بسیار بیشتر نیز خواهد شد.

پزشکان چقدر مالیات پرداخت کرده‌اند؟

مالیات گروه پزشکان و دندان‌پزشکان همیشه مورد بحث بوده است. این قشر به عنوان گروهی پر درآمد شناخته می‌شود که از مالیات دادن فراری است. بر اساس جدیدترین داده‌های سازمان امور مالیاتی کشور در سال ۱۳۹۸ به طور میانگین هر پزشک ۱۱ میلیون و هر دندان‌پزشک ۸ میلیون تومان مالیات ابرازی داشته است.

این اعداد برای سال ۱۳۹۹ به ترتیب ۱۳ و ۹ میلیون تومان است. سال گذشته نیز پزشکان ۲۱ میلیون تومان و دندان پزشکان حدود ۱۶ میلیون تومان مالیات ابرازی داشتند. بدون شک مالیات واقعی این صنف بسیار بیشتر از آن چیزی است که خود ابراز کرده‌اند.

با توجه به اینکه روند مالیات ابرازی در هر دو صنف صعودی است، انتظار می‌رود با راه‌اندازی سامانه مودیان، اتصال دستگاه‌های کارتخوان به سازمان امور مالیاتی و مواردی از این دست آن‌طور که لازم و عادلانه است از این جماعت مالیاتی گرفته شود.