دکتر جواد سخدری، در گفت‌وگو ای اظهار کرد: نهادها اساسا سازمان‌هایی هستند که به نیازهای پایه‌ای و اساسی جامعه پاسخ می‌دهند و در حقیقت شرط بقا و ماندگاری این‌ نهادها نیز همین امر است که بتوانند آن دسته از نیازهایی را پاسخ دهند که در جامعه مهم و اساسی هستند و در صورتی که چنین هدفی را نداشته باشند شرط بقای آن‌ها از بین خواهد رفت و جهاد دانشگاهی نیز به عنوان یک نهاد این نقش و وظیفه خود را در جامعه ایفا کرده است.

 وی عنوان کرد: جهاد دانشگاهی  برای آنکه بتواند نقشی جدی در حل مسائل و مشکلات جامعه در مسیر توسعه بردارد، موضوع اشتغال دانش‌آموختگان را که از سوی سایر نهادها کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰  در دستور کار خویش قرار داد.

عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: در حقیقت اشتغال دانش‌آموختگان در این سال‌ها که به تدریج به عنوان یک موضوع کلیدی در جامعه مطرح می‌شد، نیاز به سازمانی داشت تا به آن توجه کند و از این رو در سال ۱۳۸۰ سازمان همیاری اشتغال دانش‌آموختگان برای کمک به اشتغال دانش‌آموختگان در جهاددانشگاهی تأسیس شد.

سخدری بیان کرد: تمرکز سازمان دانش‌آختگان در ابتدا بیشتر بر روی مباحث آموزشی، تحقیقاتی و پژوهشی بود، زیرا در آن زمان به دلیل اهمیت بحث دانش، اقتصاد دانش بنیان و همچنین نقش کلیدی دانش‌آموختگان، یکی از ابزارهایی که جهاد دانشگاهی برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به آن نیاز داشت، توسعه کارآفرینی بود، لذا آموزش‌های کارآفرینی، تحقیقات و پژوهش خود را در این زمینه شروع کرد.

وی اظهار کرد: همچنین تلاش شد خلأهایی که در حوزه توسعه اقتصاد دانش بنیان مبتنی بر کارآفرینی وجود دارد را شناسایی کند و در نهایت به این حوزه ورود و فعالیت خود را آغاز کرد و بر همین اساس در سال ۸۲ اولین دوره تربیت مربی کارآفرینی را برگزار کرد و با وجود اساتید مشخص و معینی که در این حوزه داشتیم، تلاش کردیم با گردآوری‌ بضاعت‌های دانشی در سطح کشور، دانش کارآفرینی را در قالب دوره‌های تربیت مربی در سطح کشور مطابق با استانداردهای بین‌المللی توسعه دهیم.

عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: با توجه به اینکه در این زمینه اقدامات اهرمی بسیار مهم است، به همین دلیل سازمان جهاد دانشگاهی اقدام به آموزش‌های اختصاصی برای افراد نکرد و همواره مربیانی پرورش داد که آن‌ها بتوانند طیف وسیعی از جامعه را در بر داشته باشند. به همین دلیل حوزه‌های آموزشی و تحقیقاتی که اساسا بیشتر در حوزه کارآفرینی، توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال دانش‌آموختگان بود، مورد توجه قرار گرفت و در سال ۸۵ بود که به فضای آموزش‌های این مباحث، ورود پیدا کرد.

سخدری عنوان کرد: در حقیقت از دل این آموزش‌ها و پژوهش‌ها، آموزش‌های عمومی کسب‌وکار و کار آفرینی در سطح کشور عمومیت پیدا کرد و جهاد دانشگاهی نیز یکی از سازمان‌های کلیدی بود که با همکاری وزارت کار و رفاه اجتماعی در کشور این آموزش‌ها را به صورت عمومی برای بسیاری از صاحبان کسب‌وکار ارائه داد.

وی خاطرنشان کرد: در حقیقت اینگونه می‌توان گفت برای اینکه کارآفرینی در سطح کشور ترویج پیدا کند جهاد دانشگاهی نقش مهم و اساسی داشته است و جزو اولین سازمان‌هایی بود که به این بحث ورود پیدا کرد و در خراسان رضوی نیز اولین مرکز کارآفرینی در کشور تحت عنوان سازمان همیاری اشتغال دانشجویان در اواخر سال ۸۱ افتتاح شد.

ورود جهاد دانشگاهی در جهت ترویج حوزه کارآفرینی در سطح کشور

رئیس مرکز رشد فناوری‌های نوین سلامت خراسان رضوی عنوان کرد: پس از مرحله آموزش، تحقیق و ترویج حوزه کارآفرینی در سطح کشور، از اواخر سال ۸۸ بود که جهاد دانشگاهی تمرکز خود را بر روی طرح‎های توسعه کلان کارآفرینی و توسعه اقتصادی قرار داد. به گونه‌ای که این سازمان موفق شد سند توسعه سرمایه‌گذاری و اشتغال استان را طی سال‌های ۸۷ و ۸۸ انجام دهد و در سال ۹۱ هم این طرح را به اتمام رساند.

سخدری بیان کرد: در حقیقت این طرح نقطه عطفی برای جهاد دانشگاهی در جهت انجام طرح‌های کلان توسعه اقتصادی مبتنی بر کارآفرینی و اقتصاد دانش بنیان بود که همواره رویکرد جدیدی تحت عنوان رویکرد کارآفرینی در تدوین اسناد توسعه‌ای است. خراسان رضوی در آن سال به دلیل وجود افراد متخصص در حوزه کارآفرینی و با توجه به رویکرد سند توسعه‌ای، تلاش کرد مباحث کارآفرینی در این سند، به عنوان یک ابزار توسعه اقتصادی در دنیای امروز، پررنگ دیده شود.

وی ادامه داد: پس از این مرحله، طرح‌های کلان دیگری را در سطح استان انجام دادیم که می‌توان به سند راهبردی صنعت استان و سند توسعه فناوری‌های حوزه گردشگری اشاره کرد و همچنین موفق شدیم سند توسعه اقتصادی اشتغال‌زایی روستایی را برای ۱۷۰۰ روستا در سطح استان انجام دهیم.

مدیر مرکز تجازی‌سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: در واقع ما به این نتیجه رسیدیم که یکی از ضعف‌های بزرگ توسعه اقتصادی، عدم وجود نهادهای واسطه توسعه اقتصادی است، به عبارتی در اکوسیستم کسب‌وکار حلقه‌های مختلفی وجود دارد که این‌ها باید به یکدیگر متصل شوند و تعامل اثربخشی باهم داشته باشند تا بتوانیم توسعه اقتصادی را تضمین کنیم و از این‌رو نیاز به حلقه‌ای بود که جامعه، بازار و نظام حکمرانی را به یکدیگر متصل کند که در این خصوص جهاددانشگاهی به عنوان نهاد واسط در اتصال حلقه‌های زیست بوم کارآفرینی استان عمل کرده است.

سخدری خاطرنشان کرد: جهاد دانشگاهی با آموزش‌ها و پژوهش‌هایی که به دست آورد و با توجه به اینکه با نیازهای جامعه آشنایی داشت، تلاش کرد که وارد فضای اجرایی شود، به عنوان یک نهاد واسطه‌ توسعه اقتصادی عمل کند و به نوعی جامعه، بازار و نظام حکمرانی را به یکدیگر متصل کرد. به همین منظور در سال ۹۶ وارد فضای کسب‌وکار خانگی شد و در حال حاضر نیز وارد کسب‌وکار خرد شده است.

وی تأکید کرد: در حال حاضر نیز به حوزه زنجیره‌های توسعه ارزش اقتصادی به عنوان یک موضوع مهم ورود پیدا کرده‌ایم تا بتوانیم نهاد واسطه زنجیره توسعه ارزش اقتصادی در سطح استان و کشور شویم.

مدیر مرکز تجازی‌سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان جهاددانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: بنابراین باید گفت که جهاد دانشگاهی با حوزه آموزش و پژوهش، حوزه اشتغال و کارآفرینی شروع کرد و سپس اسناد کلان را تدوین کرد، در مرحله سوم نیز بر اساس یافته‌هایی که در آن اسناد بود، سعی کرد خلاء یک نهاد واسطه‌ای میان بازار، جامعه و نظام حکمرانی را پر کند و این‎ حلقه‌ها را به یکدیگر متصل کرد و در حال حاضر نیز به عنوان زنجیره توسعه ارزش اقتصادی در حال فعالیت است که تمام این مراحل بر اساس شایستگی کانونی بود که جهاد دانشگاهی طی این سال‌ها به دست آورد.

نقش جهاد دانشگاهی به عنوان واسطه توسعه ارزش‌ها

سخدری اظهار کرد: نقش ما به عنوان واسطه توسعه ارزش اینگونه است که یافته‌های خود را تبدیل به طرح‌هایی که مورد نیاز جامعه است کرده و در نهایت به سازمان‌ها و نهادهای متولی و موثر مراجعه می‌کنیم و در قالب طرح با آن‌ها فعالیت‌هایی را انجام می‌دهیم. در حال حاضر زنجیره‌های متعددی را ایجاد کردیم که این امر خود رویکرد جدیدی از حل و فصل مسائل مربوط به کسب‌وکارهای خانگی و خرد است که می‌توان از آن به عنوان الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی یاد کرد.

وی خاطرنشان کرد: شبکه‌های کسب‌وکار زیادی را در سطح کشور شکل دادیم که این شبکه‌ها تبدیل به یک الگوی ملی شده است و می‌تواند مدلی برای حل و فصل مسائل مربوط به توسعه کسب‌وکارهای خرد و خانگی باشد و منجر به توسعه اشتغال در کشور شود.

این عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد:  کسب‌وکار خرد و خانگی به لحاظ سرمایه اجتماعی و انسانی ضعیف هستند و به همین دلیل نمی‌توانند به تنهایی در بازار واجد مزیت رقابتی باشند و بر همین اساس تولید و فروش محصولاتشان، محصولات کارآمد و مناسبی نیست و ما در این میان از طریق تمرکز بر روی ارزش یک حوزه مانند چرم، دست بافته‌ها و... بررسی خواهیم کرد که این حلقه‌ها را در چه جایی به یکدیگر متصل و آن‎ها را به یک شبکه تبدیل کنیم و منافع آن‌ها را جهت دهیم و در نهایت این کار موجب کاهش هزینه‌ها نیز می‌شود.

سخدری خاطرنشان کرد: در اکوسیستم کسب وکارهای خانگی ما به عنوان حلقه واسط هم مسائل زیرساختی آن‌ها تا مشکلات مربوط به قوانین و مقررات برای اخذ مجوز را پیگیری می‌کنیم تا با سرعت بیشتر و سهولت بهتری بتوانند فعالیت‌های خود را استاندارد کنند. همچنین بر روی آموزش و توانمندسازی آن‌ها  نیز کار می‌کنیم تا بتوانند به لحاظ فنی و تخصصی کارایی لازم را داشته باشند و به لحاظ مسائل عمومی کسب‌وکار مانند اداره کسب‌وکار بر روی نظام‌های تأمین مالی کمکشان کنیم که بتوانند با سرعت بیشتری تأمین مالی شوند و در نهایت نیز بر روی بازاریابی و فروش استاندارد آن‌ها کار می‌کنیم تا  بتوانند با یکدیگر رقابت داشته باشند.

وی بیان کرد: در حقیقت هر یک از این حلقه‌ها یک سرمایه انسانی، تخصصی و فنی خاص خود را نیاز دارد تا با یکدیگر جمع شوند و یک شبکه را شکل دهند و زمانی‌که این موارد را با یکدیگر جمع کنیم کالای با کیفیت‌تر و ارزان‌تری تولید خواهد شد و بازاریابی و فروش خوبی نیز خواهد داشت و به عبارتی طی این سال‌ها کیفیت و کمیت اشتغال دستخوش تغییراتی شده است. در این میان نیز جهاددانشگاهی یک بستر تعاملی برای اعضاء موثر در زنجیره توسعه ارزش‌هاست.

این عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به جایگاه نوآوری در زنجیره ارزش خاطرنشان کرد: نوآوری یک خدمت جدید است که جهاد دانشگاهی در این راستا گام برداشته است. در حقیقت مهمترین نوآوری‌ که جهاد دانشگاهی انجام داده‌ در حوزه روش‌ها و فرایندها بوده است و یک نوآوری دیگری هم وجود دارد که در حوزه منابع است که این منابع می‌تواند انسانی و... باشد.

وی اظهار کرد: امروزه دستگاه‌های اجرایی و نظام حکمرانی به این نتیجه رسیده است که اگر می‌خواهد به توسعه اقتصادی دست پیدا کند باید توسعه زنجیره ارزش مدیریت شود. این در حالی است که یکی از مشکلاتی که بسیاری از بخش‌های اقتصادی ما با آن مواجه شده‌اند این است که زنجیره ارزش کاملی ندارند و به یکدیگر متصل نیست.

سخدری بیان کرد: ما این دانش‌ها و تجربیات ارزشمند را در مجموعه جهاد دانشگاهی جمع‌آوری کرده‌ایم و می‌توانیم از این طریق به توسعه اقتصادی کشور کمک کنیم و از این منظر جهاد دانشگاهی قطعا آینده روشنی پیش روی خود دارد.

امکان‌ناسنجی در توسعه پروژه‌های اقتصادی

وی در پاسخ به این سوال که اکوسیستم کارآفرینی دارای چه نقص‌هایی است، اظهار کرد: در حقیقت یکی از ارکان اکوسیستم کارآفرینی، نظام قانونی اداری است. این سازمان‌های متولی و موثر که بخشی از آن‌ها دولتی، نیمه دولتی و بخشی هم در جامعه هستند، نقش خود را به صورت موثر و مفید در توسعه اقتصادی ایفا نمی‌کنند. به عنوان مثال، نهادهایی که مجوز می‌دهند بر اساس یک تفکر راهبردی عمل نمی‌کنند و زمانی‌که این نهادها نقش خود را به درستی ایفا نکنند، تأثیر آن در حوزه‌های دیگر که یک نظام زیستی و زیرساختی توسعه اقتصادی است، ظهور و بروز می‌کند و همواره دلیل این عدم ایفای نقش آن‌ها این بوده که دانش کافی، ابزار مناسب و تفکر راهبردی نداشته و همواره جزیره‌ای فکر کرده است.

عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: ما در دنیایی از امکان‌ناسنجی در توسعه پروژه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری قرار داریم که این امر نظام زیرساختی و زیستی ما را تحت تأثیر قرار داده است و فرصت و منابع بسیاری از کسب‌وکارها را نابود می‌کند و خسارات زیادی را به همراه خواهد داشت. در حقیقت همه این‌ها زیر نظر نظام حکمرانی قرار دارند تا ما بتوانیم تصمیماتی با امکان‌سنجی‌های درست و تصمیمات مبتنی بر دانش و منطق در توسعه اقتصادی بگیریم، اما زمانی‌که امکان‌سنجی درستی صورت نمی‌گیرد، نظام زیرساختی و زیستی ما که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است با خطراتی مواجه می‌شود و در حقیقت این نظام حکمرانی، نظام تأمین مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سخدری بیان کرد: بنابراین تا زمانی‌که نظام حکمرانی نتواند نظام مالی را حل و فصل کند و منابع به جای فعالیت‌های مولد به سمت فعالیت‌های غیر مولد سوق پیدا کنند تا بتوانند هزینه‌های مالی آن پروژه را تأمین کنند، در این صورت فضای رقابتی به سمت غیر مولدها پیش می‌رود.

سیستم پاداش غلط در دانشگاه‌ها

وی اظهار کرد: علاوه بر این نظام، نظام دانش هم نقش موثری دارد و دانشگاه‌ها در این نظام، نقش مهمی دارند. در حقیقت دانش و فناوری ما به دلیل ریل‌گذاری اشتباهی که  در دانشگاه‌ها وجود دارد یا  اینکه چون سیستم پاداش غلطی بر دانشگاه‌ها حاکم است، این سیستم پاداش غلط نتیجه چشم‌اندازها و آرمان‌های غلط است.

عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: این در حالی است که در سیستم پاداش به جای آنکه یک دانشجوی کارآفرین و مسئولیت‌پذیر نسبت به جامعه پرورش دهد تلاش می‌شود دانشجویی پرورش دهد که مقاله خوبی بنویسد. به طور کلی نظام توسعه، دانش و فناوری را به صورت جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد و این سیستم پاداش سبب شده که نظام توسعه دانش و فناوری ما با مشکلاتی مواجه شود. به نظر می‌رسد اولین کاری که می‌توان در این راستا انجام داد آن است که این سیستم باید تغییر یابد.

سخدری اظهار کرد: در حالی‌که دانشگاه‌های سایر کشورها رویکرد کیفی دارند، اما در دانشگاه‌های ما رویکرد کمی حاکم است و در صدد هستند که دانشجوی مسئولیت‌پذیر و کارآفرین تربیت کنند و آموزش با نیازهای جامعه مرتبط نبوده و در صدد تربیت یک دانشجوی متعهد و کارآفرین نیستند.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین کسب‌وکارهای ما قدرت جذب دانش ندارند و خروجی‌های ما نیز دچار مشکل هستند و این دو موضوع در کنار یکدیگر باعث می‌شود که مشکل عظیم بیکاری دانش‌آموختگان را داشته باشیم. از این‌رو مکانیزمی که بتوانیم کسب‌وکارهای سنتی خود را با کسب‌وکارهای مبتنی بر دانش جایگزین کنیم یکی از استراژی‌های بزرگی است که باید به آن توجه داشت.

عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اضافه کرد: در این میان نیز یکی از کارهایی که بناست با همکاری سازمان دانشجویان انجام دهیم این است افرادی که در زنجیره ارزش کار می‌کنند را شناسایی و بتوانیم این افراد را برای چنین موضوعاتی آماده کنیم و بتوانند با توجه به فرصت‌های خراسان رضوی اساسا پیشروهای اقتصادی محیط اطراف در سطح استان باشند. بنابراین ورود جهاد دانشگاهی در این زمینه می‌تواند نقش دانشگاه را پر رنگ کند تا بتواند توسعه اقتصادی محیط اطراف را داشته باشد.

سخدری عنوان کرد: به طور کلی کسب‌وکار چند ویژگی دارد که یکی از این ویژگی‌ها آن است که از یک محیط کوچک شروع می‌شود، اما چشم‌اندازهای بزرگی همچون سطوح منطقه‌ای، استانی، ملی و بین‌المللی دارد، همچنین یکی دیگر از این ویژگی‌ها آن است که از دریافت وام‌های کلان نیز پرهیز ‌می‌کند و شاید پیش فرض همه این‌ها درستکاری است و در محیط کسب‌وکاری که حق انتخاب با مشتری است درستکاری قطعی‌ترین عامل موفقیت و دروغ‌گویی قطعی‌ترین عامل شکست است.