به گزارش افرنگ خبر /گاستریت یا ورم معده حالتی است که در اثر افزایش اسید معده، معده دچار التهاب، آزردگی، زخم سطحی یا عفونت در در لایه مخاطی می شود. گاستریت در واقع جزئی از یک طیف بیماری است که شامل زخم سطحی معده نیز می شود.

گاستریت یا ورم معده خود بخود یک بیماری نیست اما موجب التهاب بافت های معده شده و زمانی اتفاق می افتد که بافت درون معده تحریک پذیر می شود، ممکن است ورم معده در کوتاه مدت و یا به تدریج و در مدتی نسبتا طولانی فرد را مبتلا کند که معمولا قابل درمان می باشند. علت ورم معده و التهاب آن اغلب توسط یک باکتری به نام H. pylori ایجاد می شود.

گاستریت یا ورم معده چیست؟

ورم معده یا گاستریت حاد اصطلاحی است که برای التهاب غیرمنتظره در پوشش معده استفاده می‌شود و به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، در حالی که ورم معده مزمن وضعیت تورم مداوم و آهسته را توصیف می‌کند که با گذشت زمان اتفاق می‌افتد.

ورم معده حاد در هشت نفر از هر 1000 نفر اتفاق می‌افتد، در حالی که ورم معده مزمن غیر معمول است و از هر 10 هزار نفر فقط در دو نفر مشاهده می‌شود. دوره علائم در موارد ورم معده نیز ممکن است متفاوت باشد، از یک دوره کوتاه مدت تا طولانی‌تر. بیشتر موارد شایع در این بیماری با شروع درمان سریعا بهبود می‌یابند. ورم معده همچنین می‌تواند فرسایشی یا غیر فرسایشی باشد.

گاستریت فرسایشی باعث ایجاد زخم‌های عمیق یا کم عمق در پوشش معده می‌شود، در حالی که ورم معده غیر فرسایشی باعث التهاب پوشش داخلی معده می‌شود، اما همراه با فرسایش یا زخم نیست. ورم معده با استفاده از یک سری معاینات تشخیص داده می‌شود.

اگرچه این عارضه اغلب تهدیدآمیز نیست و با درمان مناسب به سرعت بهبود می‌یابد، اما موارد نادری نیز وجود دارند که ممکن است شدیدتر و احتمالاً مزمن باشند. از آنجا که این بیماری باعث تورم و التهاب مخاط معده می‌شود، ممکن است در صورت عدم درمان باعث درد در ناحیه شکم یا حتی زخم معده و کم خونی شود. در صورت عدم درمان ورم معده، خطر ابتلا به سرطان معده نیز افزایش می‌یابد.

انواع ورم معده یا گاستریت

ورم معده ممکن است حاد یا مزمن باشد. اگر شروع آن شدید و ناگهانی باشد، به آن ورم معده حاد می‌گویند. اگر به مدت طولانی ادامه یابد، به آن التهاب معده مزمن می‌گویند.

ورم معده حاد

ورم معده حاد به شروع ناگهانی التهاب مخاط معده گفته می­‌شود. پزشک متخصص گوارش در هنگام انجام آندوسکوپی در چنین شرایطی، پوشش داخلی معده را قرمز و ملتهب می‌­بیند. نمونه­‌های گرفته شده از معده نیز سلول‌­های التهابی حاد شامل گلبول­‌های سفید خون را نشان می­‌دهد. ممکن است در پوشش سطحی درون معده، شکاف­‌های جزئی و کم عمق وجود داشته باشد که فرسایش حاد (ورم معده فرسایشی) نامیده می­‌شود. حتی در برخی از مناطق هم ممکن است خونریزی­‌های کوچکی وجود داشته باشد.

ورم معده مزمن

ورم معده مزمن به التهاب مداوم اما ضعیف و آسیب پوشش داخلی معده اطلاق می­‌شود. با از بین رفتن سلول­‌های طبیعی، مخاط معده نازک می‌­شود. سلول­‌های التهابی مثل لنفوسیت‌­ها هم که نشان دهنده پاسخ سیستم ایمنی بدن هستند، افزایش می­‌یابد. این نوع ورم معده در کشورهای کمتر توسعه یافته رایج­‌تر است. هنگامی که نشانه‌­های ورم معده برای سال­‌ها وجود داشته باشد، ممکن است تغییرات مخاط به مرحله‌­ای به نام متاپلازی منجر شود. این عارضه باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان معده می‌­شود.

علائم ورم معده

افراد مبتلا به گاستریت اغلب درد شکمی را تجربه می کنند. درد اغلب در قسمت بالای شکم شکم یا قسمت فوقانی چپ معده قرار دارد. علائم و نشانه های شاخص گاستریت عبارتند از:

* سوء هاضمه
* تهوع
* استفراغ
* احساس سیری و پری پس از غذا خوردن
* تنفس ضعیف
* درد قفسه سینه
* حرکات روده کم
* استفراغ خون
* افزایش میزان بیش از حد استفراغ زرد یا سبز
* مدفوع سیاه رنگ یا همراه یا خونریزی
* درد شکمی با تب
* سرگیجه و غش کردن
* ضربان قلب سریع
* عرق کردن بیش از حد
* تنگی نفس

هم چنین ممکن است گاستریت بدون هیچ علتی ممکنی رخ دهد.

علت ورم معده چیست؟

علت ورم معده، ضعف در پوشش مخاطی معده است که منجر به گاستریت می شود. داشتن پوشش معده نازک یا آسیب دیده که خطر ابتلا به گاستریت را بیشتر می کند. دیگر علت ورم معده، عفونت باکتریایی دستگاه گوارش است که می تواند باعث ایجاد گاستریت شود. عفونت باکتری هلیکو باکتر پیلوری شایع ترین علت ورم معده در سراسر جهان است شایعترین عفونت باکتریایی که علت ورم معده می شود، هلیکو باکتر پیلوری است. این عفونت معمولا از یک نفر به فرد دیگر منتقل می شود، اما می تواند از طریق یک محصول غذایی آلوده نیز منتقل شود.

شرایط و فعالیت های خاصی می تواند خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهد. از دیگر علت ورم معده سیگار کشیدن مداوم است، نیکوتین ترشحات بیکربنات پانکراس را در دوازدهه کاهش می دهد و با افزایش تحریک پاراسمپاتیک فعالیت عضلانی روده را زیاد و باعث تهوع و استفراغ می شود. زیاده روی در خوردن بویژه مصرف مواد غذایی ای که دیرهضم می شوند. نیز یکی دیگر از علت ورم معده است. ترشح بیش از اندازه اسید معده اغلب در نتیجه مصرف نوشیدنیهای الکلی نیز می تواند باعث ورم معده یا گاستریت شود.

آسیب به پوشش معده نیز می تواند علت ورم معده باشد. آسیب به پوشش معده می تواند منجر به التهاب مزمن شود. علل این عبارتند از:

* استفاده بیش از حد و یا استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
* مصرف الکل بیش از حد
* استرس مزمن
* جراحات و ضربه
* قرار گرفتن در معرض اشعه
* رفلاکس صفراوی تکرار شده از روده کوچک
* مصرف کوکائین

از دیگر شرایطی که می توانند علت ورم معده باشد، شرایط خود ایمنی در بدن است. در افراد مبتلا به گاستریت اتو ایمون، سیستم ایمنی بدن بدون هیچ علتی ظاهرا به معده حمله می کند. گاستریت اتوایمون autoimmune معمولا یک هدف مزمن غیر فشرده است. در برخی افراد ممکن است گاستریت اتو ایمون autoimmune به عفونت مزمن و شدید H. pylori مرتبط باشد.

از دیگر علل و علت ورم معده مزمن عبارتند از:

* بیماری کرون
* سندرم روده تحریک پذیر
* سارکوئیدوز
* آلرژی غذایی
* انواع دیگر از عفونتهای قارچی، باکتریایی یا ویروسی

پرهیزهای غذایی برای افراد مبتلا به ورم معده

تنظیم رژیم غذایی یکی از نکات مهم است که به درمان پوشش داخلی معده کمک کرده و از ایجاد ورم معده در مراحل ابتدایی پیشگیری می‌کند و همچنین از بروز دوباره گاستریت جلوگیری می‌کند. به همین دلیل بیماران باید از رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به ورم معده پیروی نمایند. علائم گاستریت حاد و زخم معده معمولاً پس از چند هفته و پس از اجتناب از قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی که باعث التهاب معده می‌شوند بهبود می‌یابد. برخی محرک‌های قابل پیشگیری علائم ابتلا به ورم معده عبارتند از:

* از مصرف قهوه و نوشیدنی‌های دیگر که حاوی کافئین هستند خودداری کنید (برای مثال نوشابه و چای)
* از خوردن وعده‌های غذایی کوچک در طول روز خودداری کنید
* از خوردن غذاهای چرب، پرادویه و داغ پرهیز کنید
* غذاهای محرک مانند لاکتوز موجود در لبنیات یا کلاتون موجود در گندم را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

مشکلات و عوارض ناشی از گاستریت یا ورم معده :

گاستریت که درمان نشده است، می تواند منجر به زخم معده و خونریزی معده شود.به ندرت، برخی از انواع بیماری های مزمن ممکن است ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند، به ویژه اگر از پوشش معده و تغییرات در سلول های پوششی استفاده کنید. اگر علائم و نشانه های بیماری شما با وجود درمان بهبود نیافت، به پزشک خود بگویید.

گاستریت چگونه درمان می­‌شود؟

هدف از درمان گاستریت این است که به کمک روش‌­هایی اسید معده کاهش یابد تا علائم بیماری تسکین پیدا کند. از طرفی کاهش اسید معده باعث می­‌شود تا پوشش داخلی معده ترمیم شده و بهبود پیدا کند. بسته به علت ایجاد گاستریت، راه‌­های مختلفی برای درمان وجود دارد.

درمان ورم حاد معده

بدیهی است که مهم­‌ترین بخش در درمان ورم حاد معده، حذف ماده تحریک کننده در صورت وجود است. داروهای ضد اسید یا مهار کننده پمپ پروتئین، برای کاهش میزان اسید در معده مفید هستند. داروهای ضد تهوع هم ممکن است تجویز شوند. اگر علائم به زودی برطرف نشوند یا استفراغ حاوی خون باشد، مشاوره با پزشک برای تحقیقات بیشتر و درمان­‌های پیشرفته‌­تر لازم است. هنگامی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری تشخیص داده می‌­شود، درمان پیشنهادی شامل آنتی بیوتیک است که اغلب به صورت ترکیبی تا دو هفته ادامه دارد. معمولا علائم به سرعت کاهش می‌­یابد، مگر این که ماده تحریک کننده یا عفونت از این طریق برطرف نشود.

درمان ورم مزمن معده

از بین بردن هر گونه عفونت در ورم مزمن، از طریق مصرف آنتی­بیوتیک برای جلوگیری از پیشرفت ورم معده مهم است. اما مخاط معده در این حالت به ندرت به حالت طبیعی باز می­‌گردد. برخی از بیماران با تغییرات شدید در مخاط (به عنوان مثال تغییرات پیش سرطانی در پوشش سلول­‌های معده) مواجه هستند. ممکن است این افراد هر ساله به آندوسکوپی معده -برای تشخیص و درمان ضایعاتی که می­‌تواند منجر به سرطان شود- نیاز داشته باشند.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی برای افراد مبتلا به گاستریت (ورم معده):

اگر این موارد را انجام دهید، ممکن است علائم و نشانه‌های تان تسکین پیدا کنند.

غذای کمتری بخورید، اما وعده‌های غذایی بیشتری داشته باشید: اگر ناراحتی‌های مکرری را تجربه می‌کنید، وعده‌های غذایی کوچک‌تر را با دفعات بیشتر بخورید تا به راحت‌تر کردن اثرات اسید معده کمک کنید.

از غذا‌های تحریک کننده دوری کنید: از غذا‌هایی دوری کنید که معده شما را تحریک می‌کنند، به خصوص آن‌هایی که تند، اسیدی، سرخ شده و یا چرب هستند.

از الکل پرهیز کنید: الکل می‌تواند غشا مخاطی را تحریک کند.

تعویض داروی ضد درد: اگر از ضد دردی استفاده می‌کنید که ریسک گاستریت شما را افزایش می‌دهد، می‌توانید از پزشک خود بخواهید که آیا استامینوفن برای شما مناسب است یا خیر. این دارو احتمالاً کمتر برای معده شما مضر است.

* قرص مسکن
* قرص‌هایی که باعث به وجود آمدن ورم معده می‌شوند
* درمان‌های خانگی و گیاهی طب سنتی برای گاستریت و ورم معده

۱. زیره سیاه:

* یک قاشق چای خوری زیره سیاه و زنجبیل خشک شده را با هم مخلوط کنید.
* یک قاشق چای خوری از این مخلوط را با یک لیوان آب گرم برای ۳ بار در روز مصرف کنید.
* یک گزینه دیگر این است که یک قاشق چای خوری پودر دانه‌های زیره سیاه و نصف قاشق چای خوری نمک سیاه را به یک لیوان باترمیلک اضافه کنید. این را ۲ بار در روز بنوشید.
* همچنین می‌توانید ۲ فنجان آب را با ۴ قاشق چای خوری دانه‌های زیره سیاه بجوشانید، تا اینکه آب تا نصف کاهش یابد و بعد نصف فنجان آن را ۲ بار در روز بنوشید.

۲. زنجبیل برای درمان ورم معده یا گاستریت:

* یک قاشق چای خوری از ریشه زنجبیل خرد شده تازه را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید.
* برای ۱۰ دقیقه بجوشانید. عسل را کم کم اضافه کنید و به آرامی این چای را بنوشید.
* آن را ۲ یا ۳ بار در روز برای حدود یک هفته بنوشید.
* متناوبا، نصف قاشق سوپ خوری عصاره زنجبیل و عسل را با هم مخلوط کنید.
* قبل از خوردن غذا، ۲ بار در روز برای یک هفته بخورید.
* شما حتی می‌توانید تکه کوچکی از ریشه زنجبیل تازه را بجوید و یا کپسول و مکمل‌های زنجبیل را برای درمان گاستریت امتحان کنید.
نکته: زنجبیل ممکن است با دارو‌های فشار خون بالا اختلال ایجاد کند.

۳. راه درمان ورم معده یا گاستریت با ماست:

* تا زمانی که شما آسوده خاطر شوید، می‌توانید هر روز ۲-۳ بار ماست پروبیوتیک بخورید.
* همچنین می‌توانید ماست، موز و عسل را نیز امتحان کنید. در روز برای بهبودی سریع ۲-۳ بار آن را مصرف کنید.

۴. بابونه مناسب برای رفع ورم معده یا گاستریت:

* ۱-۲ قاشق چای خوری بابونه خشک را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
* برای ۵-۱۰ دقیقه پوششی رویشان قرار دهید و سپس مقداری عسل بریزید.
* این چای را چند بار در روز، برای مدت یک هفته بنوشید.

توجه: این گیاه را بجوشانید تا ترکیبات فعال آن نابود شوند.

۵. فواید نعناع فلفلی برای ورم معده یا گاستریت:

* قرص نعناع را مصرف کنید. به طور معمول، توصیه می‌شود که قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید.
* این قرص‌ها به جلوگیری از سوزش معده کمک خواهند کرد.
* هم چنین شما می‌توانید برگ‌های نعناع تازه را بجوید یا آن‌ها را به سوپ، سالاد و سس اضافه کنید.

۶. رفع ورم معده یا گاستریت با توت فرنگی:

* یک قاشق سوپ خوری برگ توت فرنگی خشک شده را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
* بگذارید برای چند دقیقه بماند، سپس صاف کنید. تا زمان فروکش کردن علائم گاستریت، آن را ۲-۳ بار در روز بنوشید.
* برای جلوگیری از گاستریت، روزانه چند عدد توت فرنگی بخورید.

۷. روش خلاصی از ورم معده یا گاستریت با ریحان:

* برای درمان درد معده ۴-۵ برگ ریحان را بجوید. این کار را برای حداقل چند هفته انجام دهید.
* گزینه دیگر، مخلوط کردن ۱ قاشق چای خوری عصاره ریحان و عصاره زنجبیل و نوشیدن آن به مدت یک هفته و ۲-۳ بار در روز است.
* همچنین می‌توانید چای ریحان همراه با عسل را ۳ بار در روز به مدت چند هفته بنوشید.
* برای آماده سازی چای ریحان، یک قاشق چای خوری برگ ریحان را در آب داغ به مدت ۵ دقیقه قرار دهید.

۸. بذر رازیانه عالی برای ورم معده یا گاستریت:

* یک قاشق چای خوری رازیانه را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید. برای ۱۰ دقیقه روی آن را بپوشانید؛ و کمی عسل بریزید. مدت یک هفته، سه بار در روز بنوشید.
* هم چنین بذررازیانه را به طور کامل پس از وعده غذایی برای تسکین علایم، بجوید.

۹. تاثیر شیرین بیان روی ورم معده یا گاستریت:

* یک قاشق چای خوری پودر شیرین بیان را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
* روی آن را برای ۱۰ دقیقه بپوشانید و صافش کنید.
* این چای را دو یا سه بار در روز برای یک هفته بنوشید.

۱۰. آب سیب زمینی برای ورم معده یا گاستریت:

* ۱-۲ عدد سیب زمینی خام را پوست بکنید و رنده کنید.
* سیب زمینی‌های رنده شده را روی یک صافی با یک قاشق قرار دهید تا عصاره اش استخراج شود.
* یک لیوان آب سیب زمینی را با کمی آب گرم رقیق کنید.
* آن را سه بار در روز، دو دقیقه پیش از هر وعده غذا، به مدت حداقل تا ۱-۲ هفته بنوشید.

نکات کلیدی و مهم برای رفع ورم معده یا گاستریت

حداقل 2 ساعت قبل از خوابیدن غذا بخورید.

به آرامی غذا بخورید و برای تسهیل هضم مناسب دقت کنید.

در فواصل منظم و دفعات بیشتر اما حجم کمتر غذا بخورید تا به کاهش تجمع اسید اضافی در معده کمک کنید.

از نوشیدن آب با غذا اجتناب کنید چون این می تواند هضم را به تاخیر بیندازد.

در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید تا علائم التهاب معده را دور کنید.

سوالات متداول

علائم ورم معده چیست؟

سوء هاضمه، درد و سوزش معده در ناحیه بالای شکم و احساس ناراحتی و مریض بودن و همچنین احساس پری و سنگینی پس از غذا خوردن ار نشانه‌های ورم معده است.

ورم معده چگونه درمان می­‌شود؟

با توجه به نوع ورم معده می‌توان آن را درمان کرد. بدیهی است که مهم­‌ترین بخش در درمان ورم حاد معده، حذف ماده تحریک کننده در صورت وجود است و در درمان نوع مزمن آن از بین بردن هر گونه عفونت، از طریق مصرف آنتی­بیوتیک برای جلوگیری از پیشرفت ورم معده مهم است.

در ابتلا به ورم معده چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز نشانه هایی مثل سوء هاضمه یا درد شدید به مدت یک هفته یا بیشتر که باعث ناتوانی یا ناراحتی شما می­‌شود. احتمال می‌دهید این عارضه در اثر مصرف دارویی که برای شما تجویز شده ایجاد شده است یا اگر دچار استفراغ خونی یا دفع خون از طریق مدفوع شده‌­اید به پزشک مراجعه کنید.