افرنگ خبر|هنر مکتبی فرهنگ شیعی را بازنمایی می‌کند

1401/6/27 17:45

محمود نورائی هنر مکتبی را مبتنی بر فرهنگ شیعی دانست که انقلاب اسلامی ایران آن را به عنوان نقشه راه فعالیت‌های فرهنگی و هنری برگزید.

به گزارش افرنگ خبر /آخرین نشست تخصصی زیباشناسی حماسه با موضوع بررسی «هنر مکتبی» با حضور محمود نورائی پژوهشگر و منتقد هنری در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد. در این نشست نقش فرهنگ تشیع بر ظهور هنر انقلاب، هنر جنگ، هنر ارزشی و هنر مقاومت مورد بررسی قرار گرفت.

نورائی در این نشست هنر مکتبی را صورت‌بندی کلی گفتمان فرهنگی و هنری انقلاب اسلامی دانست و گفت: هنر مکتبی گفتمان هنری است که انقلاب اسلامی ایران، برگزید تا نقشه راهی برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری در کشور ترسیم کند. این گفتمان هنری اگرچه ریشه‌ در هنر اسلامی و هنر سنتی دارد، اما در ماهیت رویکرد متفاوتی دارد که نشات گرفته از فرهنگ شیعی است.

وی افزود: هنر مکتبی بن‌مایه خود را از اندیشه‌های اسلامی شیعی گرفت تا نقشه راه برای ایجاد فرهنگ انقلابی در جامعه تعیین کند. این تفکر در عالم هنر، بیش از اینکه تعریف‌کننده یک جریان هنری باشد، معطوف به رویکردهای هنرمندانش است. یعنی هنرمند مکتبی است که ماهیتاٌ هنر مکتبی تولید می‌کند و این تعهد هنرمند به نظام اسلامی است که موجب شکل‌گیری یک جریان به نام هنر مکتبی می‌شود. در حقیقت این موضوع نشان می‌دهد که هنر مکتبی روایتی ایدئولوژیک از هنر اسلامی است. البته ماهیت خود ارجاعی که بن‌مایه هنر مدرنیستی است در ظهور هنر مکتبی هم نقش ایفا می‌کند و وجه‌ای مدرنیستی به هنر مکتبی می‌دهد.

این پژوهشگر وجه متمایز هنر مکتبی با سایر جریان‌های هنری سال‌های متنهی به پیروزی انقلاب اسلامی را به نگاه عقیدتی آن مرتبط دانست و تاکید کرد: نگاه ایدئولوژیک هنر مکتبی در روزهای آغازین انقلاب اسلامی قدرت تمیز داد آثار هنری تولید شده در به ثمر رسیدن انقلاب را ارائه می‌دهد. زیرا همراهی هنر معترض و جریان هنر ملی در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی غیرقابل انکار است؛ اما با تسلط انقلاب و آغاز جنگ، هنر مکتبی جریان هنر چپ مارکسیتی و راست‌های لیبرال را به حاشیه راند و قدرت مطلق هنری در کشور شد.

نورائی در جمع‌بندی پایان خود تصریح کرد: هنر مکتبی اساساً هنری مبتنی بر عقیده است برای همین قوام خود را از تلاطم‌های اجتماعی و سیاسی، می‌گیرد، نه فرم و مباحث زیبایی‌شناسی هنر. هنر مکتبی بخاطر ایدئولوژیک بودن، جریانی زنده در عرصه هنری کشور است و هرگاه تلاطم‌های سیاسی و اجتماعی با لرزه‌های بیشتری همراه باشد از لحاظ محتوایی و فرمی تاثیرگذارتر و هر چه پس لرزه‌های سیاسی و اجتماعی کمتر یا درون اجتماعی باشد، دچار فترت می‌شود. این جریان هنری که تاکنون هنر انقلاب، جنگ، هنر ارزشی و مقاومت را ذیل خود قرار داده، می‌تواند در آینده نیز بر کثرت این مضامین بیفزاید؛ زیرا این هنر تکیه‌گاه اصلی خود را بر فرهنگ شیعی قرار داده و تلاش می‌کند صحنه هنر را جایی برای مبارزه با طاغوت‌های زمانه، مبارزه با نفسیات و تجلی معنویت و تعهد انسان به اخلاقیات ‌کند.

در این نشست برخی از آثار گنجینه موزه‌ هنرهایی معاصر تهران از هنرمندانی همچون زنده‌یاد حبیب‌الله صادقی، کاظم چلیپا، ناصر پلنگی، محمد حسین حلیمی، مسعود عربشاهی، پیلارام، اسماعیل زاده، مدبر، قوللر آغاسی و... و. مورد بررسی قرار گرفت.

پیشنهاد میکنیم این مطالب را هم بخوانید