به گزارش افرنگ خبر /ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون پژوهش حوزه‌های علمیه و رئیس این همایش بین‌المللی با اشاره به اینکه موضوع اربعین به عنوان یک همایش جهانی و قدرت‌نمایی شیعه در آن بر کسی مخفی نیست، گفت: درست است که اربعین برای تعظیم شعائر حسینی است، اما باید در کنار آن تأملی صورت گیرد تا بیشترین استفاده را از این اجتماع بزرگ مردمی داشته باشیم. همایش «اربعین و تمدن نوین اسلامی» محلی برای گفت‌وگو در این زمینه میان اندیشمندان اسلامی است تا بتوانیم در سیاست‌گذاری فرهنگی از این حضور میلیونی بهره ببریم.

مدعیان ایجاد تمدن نوین اسلامی

سخنران ابتدایی این نشست جاسم حلو الموسوی الجزایری، یکی از اساتید حشد الشعبی بود. او با اشاره به تعریف تمدن گفت: تمدن جمع همه نیازهای مادی و معنوی برای زندگی انسانی است که ویژگی‌های مختلفی برای آن بیان شده است. هم مکاتب مختلف و هم ادیان خاص، تمدن‌هایی را به وجود آورده‌اند. در زمان پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) فرصتی برای تحقق تمدن نوین اسلامی ایجاد نشد و هنوز هم این تمدن محقق نشده است که این وظیفه ما را سنگین‌تر می‌کند.

وی با اشاره به توسعه و گسترش اربعین در سال‌های اخیر افزود: اربعین بعد از سقوط صدام از ۵۰۰ هزار زائر شروع شد و امسال حدود ۲۰ میلیون نفر به زیارت سیدالشهدا در اربعین آمده‌اند.

این پژوهشگر با تأکید بر اینکه ۴ گروه مدعی ایجاد تمدن نوین اسلامی هستند، گفت: گروه اول جریان وهابیت است. گروه دیگر، طرفداران اسلام لیبرالی هستند که فقط ظاهر اسلامی دارند. گروه دیگر هم مسلمانان غرب‌گرا هستند که همان شعارهای تمدن غربی را به نام تمدن اسلامی می‌دهند. اما جریان چهارمی که قدرت احیای تمدن نوین اسلامی را دارد همان اسلام اصیل است که انقلاب اسلامی ایران پرچمدار آن است.

او در پایان سخنانش مهم‌ترین دستاورد اربعین را ایجاد امیدواری به تشکیل حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) دانست و افزود: در اربعین، آن جامعه آرمانی به شکل کوچکی تحقق پیدا می‌کند و این مهم‌ترین دستاورد تمدنی اربعین است.

ایجاد فرهنگ جدید جهان با اربعین

حجت الاسلام و المسلمین سیدمهدی میرباقری، استاد حوزه و دانشگاه یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. او در ابتدا با تأکید بر اینکه برای داشتن یک تمدن معنوی به یک رؤیا و نگاه آرمانی نیاز داریم، گفت: این نگاه آرمانی باید با مطالبات فکری بشر هماهنگ باشد. برای حرکت دادن بشر به سوی این تمدن هم به ایمان و داده‌های انگیزشی در مقیاس همان رؤیا نیاز است؛ به علاوه عقلانیت بنیادین و فلسفی و نیز عقلانیت راهبردی و کاربردی.

وی با اشاره به وضعیت تمدن‌های مادی افزود: تمدن‌های مادی هم که می‌توانند کاری را پیش ببرند، معمولاً از اینگونه لایه‌های ایدئولوژیک و ساخت فلسفی به سمت یک آرمان‌شهر و رؤیا برخوردار بوده‌اند، البته بخشی از آنها با ناکامی، رؤیای خود را تغییر داده‌اند؛ مانند آنچه در آمریکا اتفاق افتاده است.

میرباقری با تأکید بر اینکه آنچه در دنیای اسلامی می‌بینیم، رؤیای عصر ظهور است، افزود: ظهور، حقیقتی فرا تمدنی است. در واقع جهان دیگری است که مختصات خاص خودش را دارد و از جنس حیات‌الاخره است.

او تمدن‌های مادی را بازار مکاره‌ای دانست که می‌خواهد انسان را از راه انبیا دور کند و در ادامه گفت: فرهنگی که می‌خواهد یک امت بسازد، باید سازوکار مقابله با رقیب را داشته باشد. بنابراین در مقابل آنچه که در برابر امت اسلام شکل گرفته، امامی لازم است که فضا را از فرهنگ بت‌پرستی تطهیر کند و قواعد امت را بالا ببرد.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به طراحی گردشگری جهانی گفت: متأسفانه گردشگری جهانی در خدمت فرهنگ مادی است. در برخی از دولت‌های ما هم شرایط به گونه‌ای شد که سفر به برخی از اماکن غربی برای شهروندان ما مجانی تمام می‌شد، بلکه درآمدی هم برای مسافران داشت. اینها برای فریفتگی، تحقیر و استحاله فرهنگی است. آنچه در ساحت امت اسلامی به آن نیاز داریم، هجرت برای زیارت است، برای رحل از دنیای مادی است.

میرباقری در ادامه افزود: در کشورهای اسلامی چون ترکیه، لبنان، عراق و ایران تلاش می‌شود غربگرایانی که تمدن مادی را قبول دارند و می‌خواهند پوششی اسلامی به آن دهند، تقویت شوند. در برابر این جریان ما باید تمدن اسلامی خود را بسازیم که ایده رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی است.

وی با اشاره به اینکه رنسانس در غرب توانست مظهری چون فرهنگ نقاشی آنها را منقلب کند، افزود: رویدادی چون آئین اربعین ما هم می‌تواند یک فرهنگ جدید در جهان ایجاد کند. به همین دلیل سعی می‌شود آن را بایکوت خبری و بعد هم علیه‌اش توطئه کنند؛ تا وحدت ایجاد شده توسط آن را بی‌اثر کنند.

حرکت شیعیان در مغناطیس اهل‌بیت (ع)

ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون پژوهش حوزه‌های علمیه و رئیس این نشست بین‌المللی سخنران دیگر این مراسم بود. او با اشاره به اینکه در غرب یک سرنوشت محتوم برای تمدن‌سازی قائل هستند، افزود: هر چند در همان غرب هم کسانی هستند که با این نگاه مخالفند. قرائت اول، جنگ تمدن‌ها را به وجود می‌آورد و قرائت دوم، رقابت تمدن‌ها را.

مقیمی با اشاره به اینکه در باور دوم، یک پایه تمدن اصلی تمدن‌ساز، وجوه فرهنگی است افزود: در ارتباط نظریه‌ها با اربعین، سه کلان مؤلفه داریم که به آنها می‌توانیم بپردازیم؛ اول مؤلفه‌های شناختی از منظر هستی، انسان و ابزار معرفت، دوم؛ مؤلفه‌های هویتی و سوم مؤلفه‌های زیستی. همه اینها در ارتباط با اربعین شواهد واضح و مشخصی دارند.

مجید امامی، دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور نیز در ادامه این نشست به موضوع تغییرات فرهنگی ناخواسته در جامعه اشاره کرد و گفت: تغییرات فرهنگی ناخواسته از مؤلفه‌های برون‌زا یا از کژکارکردی مؤلفه‌های درون‌زا برمی‌آید. اگر جلوی ناامنی فرهنگی یا همان تغییر ناخواسته را نتوانیم بگیریم، اساساً همه چیز تمام می‌شود. برای انبیای پیشین هم همین اتفاق افتاد، اما تقدیر امت دین خاتم این است که به مدد واقعه عاشورا امکان این تحریف منتفی شده است.

او با تاکید بر اینکه با نهاد زیارت، ائمه ما تلاش کردند ابتکار عمل را در جریان تغییرات فرهنگی بدست بگیرند، افزود: از این طریق، شیعیان در مغناطیس جدید سوق به سمت اهل بیت (ع) قرار می‌گیرند. با گردشگری الهی، احیای فرهنگی شروع می‌شود که کمترین دستاوردش جلوگیری از تبلیغات سو و مخرب است.

اصلاح باورها و رفتارها با زیارت اربعین

در ادامه نشست بین‌المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی»، عبدالرسول هاجری، مسئول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم به سخنرانی پرداخت و درباره مسئولیت اعضای جامعه اسلامی برای ایجاد یک تمدن نوین اسلامی، ویژگی‌های انسان و مسئول تراز در آن و نیز ضرورت وجود امام راهبر برای جامعه اسلامی به سمت تمدن نوین اسلامی سخن گفت.

سخنران دیگر این نشست بین‌المللی سیدحمید جزایری، معاون آموزش جامعه المصطفی بود. او تمدن اسلامی را به معنای تلاقی عقلانیت، عدالت و معنویت در چهارچوب یک نظام قدرتی و حکومتی دانست و افزود: تمدن اسلامی به معنای بروز و نمود ولایت عملی خداوند متعال در زمین است. مصداق بارز این تمدن، حکومت حضرت مهدی (عج) است. اما این به آن معنا نیست که نمادهای تمدن اسلامی را در جهان پیشین نداشته باشیم. یکی از نمودهای این تمدن اسلامی، خود واقعه عاشوراست. عاشورا از نمودهای تمدن اسلامی است که فرموده شد چیزی جز زیبایی در آن ندیده‌اند.

او با اشاره به اینکه در تمدن‌های غیر اسلامی، حیات دنیوی و مادی محور است، افزود: برعکس تمدن‌های غیراسلامی، در تمدن اسلامی، آنچه اصالت و ارزش دارد، مرگ شرافتمندانه و عزتمند است.

جزایری، اربعین را به عنوان یک نماد تمدن اسلامی قابل طرح در جهان دانست و گفت: در زیارت اربعین اصلاح در باورها، عاطفه‌ها و رفتارها با هجرت و حرکت را می‌بینیم. ایثار، انفاق و از مال گذشتن، همه اینها نشانه‌های تمدن اسلامی است. پس اربعین را به عنوان مذهب و جلوه‌گاه به سمت تمدن اسلامی می‌توان قرار داد. البته طبیعتاً دشمن هم بیکار نخواهد نشست.