به گزارش افرنگ خبر /محال است که نام سیلاب به گوش ما برسد اما در کنار دیگر سیلاب‌های سنوات گذشته، از سیلاب سال 98 یاد نشود، همراه با کلیدواژه سیلاب، گزاره‌های دیگری نیز در ذهن هر ایرانی شکل می‌گیرد.

عدم حضور رئیس‌‎جمهور و مقامات اصلی دولت دوازدهم حتی در مقرهای فرماندهی حل مسئله سیلاب، تاخیر قابل توجه در امدادرسانی به مردم و هدر رفت بخش قابل توجهی از منابع آبی سیل به دلیل مدیریت غلط منابع کشور، از جمله گزاره‌هایی است که همراه با کلید واژه سیلاب سال 98 در ذهن‌ها نقش می‌بندد.

* عملکرد ضعیف دولت دوازدهم در سیلاب سال 98

اگر بخواهیم در عملکرد بسیار ضعیف دولت قبل در خصوص سیلاب سال 98 بدانیم، ذکر این نکته ضروری است که دقیقا 15 روز پیش از وقوع سیلاب، یکی از مهمترین نهادهای مشاور آب در کشور این مسئله را پیش‌بینی و در نامه‌ای به شورای تامین استان خوزستان از وقوع حجم قابل توجه بارش خبر داده و خواستار تخلیه سد به منظور ذخیره آورد آبی سیلاب می‌شود.

در این جلسه بر اساس نقل یکی از حاضرین در جلسه، استاندار وقت خوزستان ضمن حیف خواندن رهاسازی آب، اجازه این مسئله را صادر نکرده و خوزستان را در آن سال‌ها با یک معضل بسیار جدی مواجه می‌کند.

علاوه بر این پس از رخ دادن بارش‌های مناسب و پر شدن اغلب سدهای این منطقه، با رهاسازی بدون ضابطه آب شاهد تخلیه سدها شدیم، مسئله‌ای که در سال‌های آتی با کاهش روند بارش‌ها بار دیگر خوزستان را با یک مسئله جدی دیگر مواجه کرد.

به معنای دیگر مدیریت دولت قبل در زمینه آب در یک استان نظیر خوزستان سبب شده بود تا هم شاهد افزایش ریسک خطر در زمان سیلاب باشیم و هم پس از آن بار دیگر خشکسالی کشور را تهدید کند.

*مدیریت مطلوب منابع آب توسط دولت سیزدهم در سیلاب اخیر

با مرور برخی وقایع سیلاب سال 98 به سراغ سیل اتفاق افتاده در سال 1401 می‌رویم که اخیرا مناطق وسیعی از کشور را به خود مشغول کرد. جایی که رسانه‌های کشور به خصوص رسانه‌های همراه دولت قبل، همچنان تجربه ناموفق مدیریت سیلاب در دولت دوازدهم را در ذهن داشتند و با آن پیش‌زمینه ذهنی نسبت به سیلاب سال 1401 نظر می‌دهند.

فارغ از حضور میدانی سریع و تصمیمات آنی مقامات دولت سیزدهم در کمترین زمان، مدیریت منابع آب کشور نیز سال‌های نوری با دولت قبل تفاوت داشت.

بر این اساس، پس از حضور میدانی وزیر نیرو در مناطق سیل زده، بلافاصله شاهد صدور یک دستور از سوی این وزارت‌خانه با امضای‌ علی‌اکبر محرابیان بودیم، در این دستور، وزیر نیرو ضمن تاکید بر تداوم خدمت‎‌‌رسانی به منظور حل مسئله مردم‌ اعلام کرده بود: همه ‌سازه‌های آبی کشور به منظور استفاده کامل از منابع آبی فراهم شده ناشی از بارش‌های اخیر باید به نحو مطلوب مدیریت شده و زمینه ذخیره حداکثری آب فراهم شود.‌

با توجه به این دستور مدیران ذی‎ربط در همه استان‌های درگیر سیل که پیشتر با مطابق پیش‌بینی‌های دقیق موسسه تحقیقات آب در شرایط آماده‌باش به سر می‌بردند به سوی مدیریت دقیق منابع آبی هدایت شد.

در همین رابطه اقداماتی نظیر ساماندهی آب‌های سطحی با توجه به زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم افزاری در دستور کار قرار گرفت. علاوه بر این همه زیرساخت‌های تغذیه مصنوعی کشور نیز به سوی ذخیره کردن آب در منابع زیرزمینی کشور حرکت کرد.

* تغییر ساختار مدیریت آب کشور در دولت سیزدهم

در همین رابطه سعید نیکی‌سخن، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در گفت‌وگوای با اشاره به جریان حاکم بر مدیریت منابع آب کشور گفت:‌ با توجه به ضرورت تغییر ساختار مدیریت آب کشور، با روی کار آمدن دولت سیزدهم به نظر این مسئله در دستور کار قرار گرفته و نتایج این موضوع نظیر مدیریت سختگیرانه در استفاده از منابع آبی هویدا است.‌

این استاد دانشگاه با اشاره به اقدامات دولت در زمینه مدیریت سیلاب گفت: آنچه از خروجی مدیریت منابع آب در سیلاب اخیر بر اساس آمار مشخص است، دولت سیزدهم توانسته با مهیا کردن از زیرساخت‌های منابع آبی خود در دو بخش سطحی و زیرزمینی توانسته حداکثر استفاده را از منابع آبی انجام داده و حتی به سوی ارتقای ضریب رواناب نیز حرکت کند.‌

*جزئیات آماری از آورد آبی سیلاب اخیر

با توجه به اقدامات دولت به منظور ساماندهی منابع آبی کشور، بر اساس آمار ارائه شده منتهی به 10 مردادماه سال 1401، بارش‌های سیل آسای اخیر زمینه آورد آبی 6015 میلیون متر مکعبی را برای کشور فراهم کرده است.

بر اساس این اطلاعات، تا تاریخ مذکور از 6015 میلیون متر مکعب آب به دست آمد برای کشور 1288 میلیون متر مکعب به صورت سطحی پشت سدهای کشور ذخیره شده است.

علاوه بر این 4727 میلیون متر مکعب دیگر نیز به صورت نفوذ در زمین زمینه تغذیه آب‌خوان‌های کشور را به وجود آورده و یا به صورت سطحی در آبگیرهای طبیعی و تالاب‌ها تجمیع شده است.

بیشترین تأثیر در افزایش ورودی‌های سیلاب اخیر، در سدهای استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان رخ داده است.

در همین راستا، در استان سیستان و بلوچستان سد پیشین، ۶۱ میلیون متر مکعب؛ سد زیردان ۵۴ میلیون متر مکعب؛ سد ماشکید علیا ۲۲ میلیون متر مکعب افزایش ورودی داشته‌اند. همچنین در استان هرمزگان سد جگین، ۷۱ میلیون متر مکعب؛ سد استقلال ۱۴ میلیون متر مکعب و سد شمیل ونیان ۱۲ میلیون متر مکعب افزایش ورودی داشته‌اند.

با توجه به عملکرد دولت سیزدهم در مدیریت منابع آبی کشور، به نظر می‌رسد، انتقادات رسانه‌های اصلاح‌طلب بیش از آنکه به آمار فنی تکیه داشته باشد، بر مبنای ذهنیت از مدیریت منابع آب در دولت قبل صحنه آرایی شده است.

در این میان، حرکت به سوی استقرار حکمرانی موثر منابع آبی در دولت دوازدهم مسئله‌ای است که از دید این رسانه‌های مذکور پنهان مانده است.