نگاهی به آمار بازیکنان خارجی لیگ‌های نوزدهم، بیستم و تمام ادوار لیگ برتر فوتبال ایران ۶۱ بازیکن آسیایی، ۱۶۹ بازیکن اروپایی، ۱۵۳ بازیکن از قاره آمریکا، ۸۳ بازیکن از قاره آمریکا، ۸۳ بازیکن از قاره آفریقا، ۴ بازیکن از قاره اقیانوسیه، ۴ بازیکن خارجی گمنام طی ۲۰ دوره لیگ برتر فوتبال به ایران آمده‌اند.
۶۱ بازیکن آسیایی
۶۱ بازیکن از ۱۴ کشور آسیایی شامل ۲۵ عراقی، ۹ ازبکستانی، ۹ سوریه‌ای، ۴ لبنانی، ۲ کویتی، ۲ ترکمنستانی، ۲ ژاپنی، یک اردنی، یک نفر اهل کره جنوبی، یک یمنی، یک فیلیپینی، یک افغانستانی، یک تاجیکستانی، یک فلسطینی، یک نفر اهل تیمور شرقی از قاره آسیا در بیست دوره لیگ برتر به عضویت باشگاه‌های ایرانی در آمده‌اند.
۱۶۹ بازیکن اروپایی
تاکنون ۱۶۹ بازیکن از ۳۱ کشور قاره اروپا در لیگ برتر فوتبال ایران فعالیت کرده‌اند که شامل ۲۶ ارمنستانی، ۱۶ بوسنی و هرزگوین، ۱۹ صربستانی، ۱۶ کروات، ۱۵ گرجستانی، ۱۱ آذربایجانی، ۸ مونته‌نگرو، ۸ مقدونیه، ۶ پرتغالی، ۴ آلمانی، ۴ آلبانیایی، ۴ هلندی، ۴ اسلواکی، ۳ اوکراینی، ۳ نفر از مولداوی، ۳ سوئدی، ۲ نفر از لیتوانی، ۲ فرانسوی، ۲ رومانیایی، ۲ بلغاری، یک فنلاندی، یک قبرسی، یک اسکاتلندی، یک ترکیه‌ای، یک اسپانیایی، یک نفر از اسلوونی، یک لهستانی، یک نفر از جمهوری چک، یک نفر از مالت، یک انگلیسی و یک ایرلندی بودند.
۱۵۳ بازیکن از قاره آمریکا
این تعداد بازیکن شامل ۱۵۳ بازیکن از ۱۳ کشور قاره آمریکا به لیگ برتر آمده‌اند که شامل ۱۲۳ برزیلی، ۱۰ اروگوئه‌ای، ۴ آرژانتینی، ۳ کلمبیایی، ۳ پرویی، ۲ هندوراسی، ۲ پانامایی، یک بولیویایی، یک کاستاریکایی، یک پاراگوئه‌ای، یک ترینیداد و توباگویی، یک نفر از نیکاراگوا و یک کورسائویی می‌شود.
۸۳ بازیکن از قاره آفریقا
این بازیکنان شامل ۲۲ بازیکن نیجریه‌ای، ۱۵ کامرونی، ۱۳ مالیایی، ۷ سنگالی، ۳ بورکینافاسویی، ۴ ساحل عاجی، ۳ تونسی، ۳ غنایی، ۳ توگویی، ۲ آنگولایی، یک گامبیابی، یک لیبریایی، یک لیبیایی، یک مراکشی، یک موزامبیکی، یک نفر از آفریقای جنوبی، یک نفر از گینه استوایی و یک نفر از گینه بیسائو می‌شود.
۴ بازیکن از قاره اقیانوسیه
۴ بازیکن از قاره اقیانوسیه در لیگ برتر فوتبال ایران حضور داشته‌اند که هر ۴ نفر نیز استرالیایی بودند.
۴ بازیکن خارجی گمنام
باشگاه داماش گیلان در سال ۲۰۰۸، اقدام به جذب ۴ بازیکن خارجی کرد که اطلاعات دقیقی درباره سابقه و ملیت آن‌ها به دست نیامد.
دوره نوزدهم لیگ برتر فوتبال ایران
در لیگ نوزدهم، ۴۱ بازیکن خارجی با یکی از ۱۲ تیم لیگ برتری قرارداد بسته‌اند که سهم دو باشگاه استقلال و پرسپولیس از این تعداد ۸ بازیکن بود و ۳۳ بازیکن دیگر متعلق به سایر تیم‌های لیگ برتری به جز ۴ باشگاه سایپا، نفت مسجد سلیمان، صنعت نفت آبادان و نساجی مازندران بودند. از این تعداد، قرارداد ۱۲ بازیکن فسخ شد که فقط ۳ مورد آن توافقی و دو طرفه بود و سایرین به صورت یک طرفه از طرف باشگاه یا بازیکن فسخ شده است.
۲۴ کشور از ۴ قاره
۱۵ بازیکن اروپایی (۴ گرجستانی، ۲ کروات، یک مجارستانی، یک اوکراینی، یک صربستانی، یک ایرلندی، یک بلغارستانی، یک فرانسوی، یک ارمنستانی، یک مونته‌نگرویی، یک هلندی)، ۱۲ بازیکن از قاره آمریکا (۱۰ برزیلی، یک نیکاراگوئه‌ای و یک پرویی)، ۹ بازیکن آفریقایی (۴ نیجریه‌ای، ۲ مالیایی، یک الجزایری، یک نفر اهل آفریقای جنوبی و یک نفر از گینه بیسائو) و ۵ بازیکن آسیایی (یک نفر اردنی، یک نفر عمانی، یک نفر لبنانی، یک نفر ژاپنی، یک نفر عراقی) در لیگ نوزدهم حضور داشتند و در مجموع ۴۱ بازیکن خارجی از ۴ قاره و ۲۴ کشور مختلف جهان در فصل نوزدهم لیگ برتر فوتبال ایران حضور داشتند.
دوره بیستم لیگ برتر فوتبال ایران
از میان ۱۵ بازیکن خارجی باقی‌مانده در لیگ برتر فوتبال ایران، برخی از آن‌ها راه خروج را در پیش گرفتند و باقی‌مانده‌ها نیز در این فصل کارنامه موفقی نداشتند. لیگ برتر بیستم در حالی آغاز شد که فقط ۱۵ بازیکن خارجی زیر سایه تصمیم منع جذب خارجی‌ها در ایران حفظ شدند و به عنوان مهره‌های کلیدی برای تیم‌های خود به شمار می‌رفتند.
بررسی برخی از تصمیمات ویژه و نوپدید تاریخ فوتبال ایران
مصوبه‌ها و تصمیمات ویژه و نوپدید که گاهی اوقات بدون مطالعه و مشورت اتخاذ می‌شوند در فوتبال کشورمان ریشه دارد. از این‌رو فدراسیون و سازمان لیگ بارها تصمیماتی را لازم‌الاجرا کردند که برای جامعه فوتبال غیرقابل قبول و برای باشگاه‌ها، مربیان و بازیکنان مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده‌اند.
منع به کارگیری بازیکنان و مربیان خارجی در فصل بیستم لیگ برتر
لیگ بیستم فوتبال کشور نیز شاهد تصمیم جدیدی با عنوان منع جذب بازیکن و مربی خارجی توسط باشگاه‌های ایرانی بود. پیامدهای ناگوار این مصوبه، خیلی زود برای باشگاه‌ها مشکل‌آفرین شد. رقم درخواستی بازیکنان برای فصل بعد به صورت تصاعدی افزایش یافت و ستارگان لیگ برتری مبالغی حدود ۸ تا ۱۲ میلیارد را برای لیگ بیستم طلب کردند. موضوعی که باعث شد نه تنها مخارج تیم‌ها را کاهش ندهد، بلکه با هزینه مشابه خارجی، بازیکنان متفاوتی را جذب کرده و رقابت با تیم‌های متمول حاشیه خلیج فارس در رقابت‌های آسیایی را به دشواری بیندازد.
راهکار
بر اساس گزارشی تحت عنوان اظهار نظر کارشناسی درباره «طرح ممنوعیت به کارگیری افراد خارجی در باشگاه‌های ورزشی دولتی» که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مدنظر قرار گرفته است، بررسی ۲۰ دوره لیگ برتر فوتبال کشورمان و عملکرد بازیکنان خارجی جذب شده توسط باشگاه‌های مختلف نشان می‌دهد که غالب بازیکنان به کارگرفته شده از کشورهای اروپای شرقی، قاره آفریقا و کشور برزیل بودند که اکثر آن‌ها نیز عملکرد قابل قبولی داشتند و از کشورهای همسایه نیز بازیکنان عراقی و بازیکنان ارمنستانی فعال در فوتبال کشور طی دو دهه گذشته عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته‌اند. همچنین غالب مربیان جذب شده خارجی در فوتبال باشگاهی و ملی کشورمان از کشورهای اروپای شرقی و به ویژه کروات‌ها بوده‌اند که عملکرد نسبتا موفقی داشتند.
از سوی دیگر، دست‌اندرکاران فدارسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران با توجه به پرونده‌های مفتوح فوتبال کشور در فیفا و دادگاه داوری ورزش، تصمیم به منع به کارگیری بازیکنان و مربیان جدید خارجی در لیگ بیستم گرفته بودند که همین امر منجر به ایجاد مشکلات مالی عدیده‌ای برای باشگاه‌ها و گران شدن بازیکنان و مربیان داخلی شد که این رقم مالی جدای از بدهی‌ها و جریمه‌های فوتبال ایران به مربیان و بازیکنان خارجی بود، پس به نظر می‌رسد به جای ممنوعیت به کارگیری افراد خارجی در ورزش و فوتبال ایران باید محدودیت ایجاد کرد تا قاعده‌گذاری‌ها، کارآمدی لازم را داشته باشند و به رونق فنی و اقتصادی فوتبال کشور کمک کنند.
همچنین بررسی لیگ‌های معتبر دنیا و به ویژه اروپا و آسیا نشان می‌دهد که فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران و باشگاه‌های زیرمجموعه برای رشد فوتبال کشور به لحاظ کمی، کیفی، فنی، ساختاری و توسعه رونق اقتصادی لازم است با مربیان و بازیکنان کارآمد و با کیفیت خارجی و همچنین فدراسیون‌های پیش‌رو در این امر تعامل لازم را برقرار نمایند.
